Triết học của Paul Karl Feyerabend

Tóm tắt

Paul Karl Feyerabend (13/1/1924-11/2/1994) là một nhà triết học hậu thực chứng người Áo thế kỷ XX. Triết học của ông bao gồm cả triết học khoa học và triết học chính trị. Triết học khoa học của Feyerabend nổi bật với chủ nghĩa đa nguyên - quan điểm cổ vũ cho việc đa dạng các học thuyết khoa học và chủ nghĩa vô nguyên tắc trong nhận thức luận - quan điểm cho rằng không có một nguyên tắc cố định, phổ quát nào quy định của sự phát triển của khoa học. Triết học chính trị của Feyerabend là sự vận dụng triết học khoa học của ông vào lĩnh vực xã hội. Feyerabend phê phán việc lạm dụng uy tín của khoa học để chèn ép các truyền thống văn hoá thiểu số, từ đó ông cho rằng cần hạn chế quyền lực của khoa học và tạo ra một xã hội cung cấp cơ hội công bằng trong việc tiếp cận các trung tâm quyền lực (tuyên truyền, giáo dục, v.v.) cho mọi truyền thống. Một xã hội thoả mãn điều kiện đó được ông gọi là xã hội theo chủ nghĩa tương đối dân chủ. Mặc dù tư tưởng của Feyerabend không tránh khỏi những điểm hạn chế nhưng việc nghiên cứu về triết học khoa học và triết học chính trị - xã hội của ông vẫn đem lại những lợi ích thiết thực cho Việt Nam trong điều kiện hiện nay.

Ngày nhận 05/9/2022; ngày chỉnh sửa 21/11/2022; ngày chấp nhận đăng 30/12/2022